استاد ناصر باقری بیدهندی

استاد باقری بیدهندی: مداحان باید توجه داشته باشند که مداحی وسیله کسب معیشت نیست، باید توجه کنند که از اشعار غنی بهره بگیرند و نغمه‌ها و سبک‌های عزاداری نباید همراه با غنا باشد، مداحان باید ذکر ارزش‌های دینی و حسینی را هدف مداحی و عزاداری خود قرار دهند و مداحی خود را در جهت دستیابی به این هدف قرار دهند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر باقری بیدهندی در گفت وگو با شفقنا گفت: عزاداری بر عزیزان و نزدیکان و بزرگان قوم و مکتب همیشه امری متداول و طبیعی بوده و هیچ سنت الهی نیز از ابتدای خلقت آن را زیر سوال نبرده است.

وی افزود: در زمان صدر اسلام نیز پیامبر اکرم(ص) در شهادت برخی از بزرگان همچون حضرت حمزه، جعفر طیار، ابراهیم (فرزندش) و عثمان بن مظعون گریسته‌اند و حتی زمانی که حضرت خدیجه رحلت کردند آن سال را سال حزن و اندون نام نهادند.

وی گفت: بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) و یارانش، یک عزای عام جهانی بر بشریت وارد شد و همه عالم عزادار گردید و عزاداری و سوگواری برای آن مظلومان به مدرسه‌ای عمومی تبدیل شد تا برای تربیت و احیای امر پیامبر و ائمه به صورت الهام در اید و وسیله‌ای برای روشن شدن حق و باطل و شناخت حسینیان از یزیدیان باشد.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه تصریح کرد: صاحب جواهر الکلام می‌گوید: «بدون شک گریستن بر متوفی به دلیل روایات متعددی که به حد تواتر معنوی رسیده و فتاوای فقها جایز است» آن گاه به روایات گریستن رسول خدا بر حمزه و ... و گریه حضرت فاطمه بر پدر بزرگوار و خواهرش رقیه و گریه طولانی امام سجاد(علیه السلام) بر پدر بزرگوارش اشاره می‌کند و می‌فرماید: «تمام این موارد نشان می‌دهد که ندبه و نوحه سرایی برای کسانی که دارای ویژگی‌های برجسته‌اند، مانعی ندارد، بلکه مستحب است تا در پرتو مجالس عزا، فضایل آنان نشر یابد و دیگران از این عزیزان سرمشق گیرند».

وی گفت: یادآوری ایام الله و تعظیم شعائر الهی یک حقیقت انکار ناشدنی است ولی این گونه مجالس به نوعی اظهار مودّت به اهل بیت، مواسات با آنها، روایت اخبار و احادیث و رفتار معصومان است؛ در کنار آن سیره مستمری که بر مشروعیت عزاداری در دست است، می‌توان گفت بر پایی این گونه مجالس امری عقلایی و در تمام مناطق جهان معمول است.

نویسنده کتاب «بایدها و نبایدهای عزاداری»، تصریح کرد: با این تفاسیر باید گفت که عزاداری نه تنها جایز بلکه با توجه به آثار و فواید آن امری رایج و مورد قبول اهل خرد است؛ پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) و یارانش مومنان واقعی عزادار شدند و گریستند و مرثیه گفتند و به زیارت مزار آنان رفتند و تا زمانی که اسلام در صحنه است، این عزاداری‌ها باقی خواهد مانده و مورد تایید علما و مراجع بزرگ بوده است.

وی ادامه داد: حضرت امام خمینی(ره) فرمودند بقای عاشورا ضامن بقای اسلام و عزّت مسلمین است و به همین جهت بود که ایشان نسبت به اقامه عزای سیدالشهدا(ع) اصرار فراوانی داشتند.

وی افزود: بعد از وقوع حادثه کربلا، اولین کسانی که این مصیبت عظمی را با چشمانی اشکبار گزارش می‌کردند، حضرت سجاد(علیه السلام) و زینب کبرا(س) و سایر بازماندگان بودند؛ آنان در کنار اجساد، بازار، کنار دروازه‌ها، مجالس عمومی، در سجده و در جمع نمازگزاران و گاهی در حضور حاکمان ستمگر به بیان مصائب مبادرت می‌ورزیدند تا از این طریق پیام قیام امام حسین(ع) را به مردم برسانند، عزاداری‌ای که محفلی برای بیان سیره و  مکارم حسینی نباشد به بیراهه رفته است.

عضو هیت علمی جامعه المصطفی(ص)العالمیه تصریح کرد: اولین کسی که اقامه عزای بر حضرت را داشتند، امام سجاد(علیه السلام) است که ایشان 25 سال سوگوار حضرت سیدالشهدا(ع) بودند و پس از ایشان حضرات امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به اقامه عزای حضرت اقدام می‌ورزیدند.

وی گفت: کارکرد مجالس عزاداری در تاریخ تشیع بدون انکار است و به جرات باید گفت که این مجالس بود که جمع‌های کوچک شیعیان را حفظ کرد و مانع اضمحلال این جمع‌ها شد؛ با تشکیل مجالس عزای حسینی روحیه فداکاری و ایثار و حسّ عدالت خواهی و انتقام جویی از ستمگران، زنده و تقویت، و صبر و خویشتن داری در مشکلات در خون و رگ‌های شیعیان در طول تاریخ، دمیده می‌شده است.

این کارشناس تاریخ اسلام خاطرنشان کرد: برکات عزاداری سیدالشهدا(ع) در حوزه‌های فردی، اجتماعی و سیاسی در طول تاریخ، بی‌شمار بوده است و به همین دلیل است که باید رسم و رسومش را با شکوه‌تر و سازنده‌تر برگزار و از آن محافظت کرد و با زدودن آفات و پالایش و پیراستگی آن از سنت‌های غلط، از قدرت سازندگی بسیار بالای آن برخوردار شد و تحوّل بزرگی در برابر کفار و استکبار به وجود آورد.

وی ادامه داد: تشویق و ترغیب شاعران به مرثیه سرایی از سوی امامان، گریستن و گریاندن که مورد تأکید ائمه(ع) است؛ توصیه به زیارت سالار شهیدان، توصیه به نگهداری و سجده بر تربت و خاک کربلا، تشویق به برگزاری مجالس حسینی از سوی پیشوایان و معصومان و همین طور علمای دین از جمله نکاتی است که در این رابطه باید به آنها اشاره کرد.

نویسنده کتاب «بایدها و نبایدهای عزاداری»، یادآور شد: وظایفی که ائمه اطهار(ع) از ما شیعیان نسبت به پاسداشت فرهنگ عاشورا خواسته‌اند می‌توان به شناخت کامل فلسفه قیام و رساندن پیام‌های عاشورا و اقدام مالی و جانی برای ابلاغ این پیام، بزرگ‌تر دانستن مصیبت امام و اهل بیت او از مصائب خود و خانواده، عزاداری و ابراز حزن در ایام حزن آل محمد، سیاه پوشیدن و سیاه پوش کردن در و دیوار مساجد و ...  ،تشکیل مجالس عزا و شرکت در آنها، تشویق دیگران به برگزاری مجالس هفتگی و ماهانه و ...، بهره برداری بهینه از فضا و محل با رعایت حریم و حقوق دیگران، حزن و گریه هنگام ذکر مصیبت، حضور در مجالس، با ادب و فروتنی و خدا را ناظر دانستن، شرکت در مجالس خطبای صالح، توجه به عمق مجلس و پرهیز از رغبت به مجالس و مداحی‌های پرهیاهو، سلام کردن به سلاله نور و حماسه ساز قرون، حضرت ابا عبدالله الحسین(علیه السلام)، اعلان تنفّر و دوری از دشمنان و زمینه سازان قتل ائمه و ظالمان به اهل بیت(ع) و قاتلان آنان اشاره کرد.

وی گفت: تسلیت گویی به امام عصر (عج) و یکدیگر، پرهیز از رفتار خارج از ضوابط اسلامی، شناخت و مبارزه فرهنگی با آفات عزاداری، اقامه امر به معروف و نهی از منکر و احترام به منتسبان به هیئات حسینی و محبان حسین(علیه السلام)، احترام به خادمان و ذاکران، یاری رساندن به گردانندگان مجالس، قدردانی از برپا دارندگان مجالس، پراکنده شدن سریع از مجالسی که در منازل تشکیل می‌شود، دست کشیدن از کار در روز عاشورا، قدردانی از ذاکران و روحانیان و دانشمندان و پاسداران فرهنگ عاشورا و مواظبت از امور شرعی پس از خروج از مجالس حسینی از جمله وظایف شیعیان در اقامه عزای سید و سالار شهیدان است.

باقری بیدهندی خاطرنشان کرد: یکی از بخش‌های اصلی عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع)بخش خطابه و منبر است که در این زمینه باید گفت خطیب نیز باید دارای یک سری صلاحیت‌های خاص باشد؛  صلاحیت علمی و عملی، آگاهی و تسلّط کافی به موضوع سخنرانی و ابعاد و اطراف آن، برخورداری از کردار نیک که مهم‌ترین آن خوش‌خویی، مهربانی، فروتنی، نرم خویی، بردباری، شهامت حق گویی، عفّت، عزّت نفس و صداقت، روشنی و وسعت اندیشه، قدرت استدلال، رعایت نظم مطالب و گیرایی بیان، تطابق گفتار با کردار و راست گویی است؛ واعظان و مداحان باید از خواندن روضه‌ها و اشعار دروغین جدّاً بپرهیزند؛ حفظ دین، احیای ارزش‌های اصیل اسلام و تشیع در برابر بدعت‌ها، تحریف‌ها و مسخ ارزش‌ها، سعی و تلاش در توجه دادن مردم به قرآن و بهره گیری از ایات و روایات و تشریح اهداف و فلسفه قیام حسین(علیه السلام)، برجسته کردن ویژگی‌های الگویی معصومان از جمله مطالبی است که خطیبان باید در منابر خود به آنها توجه کنند.

این کارشناس حوزوی مرزبانی و خرافه‌زدایی و استفاده از کتب قوی و مستند را از جمله وظایف اهالی منبر دانست و بیان کرد: پرهیز از ذکر فضایل، معجزات و مطالبی که اثبات و قبول آن برای عموم دشوار یا غیر ممکن است، درک شرایط زمانی، در غیر ایام عاشورا، تقویت اخلاص بدون چشم داشت مالی مداحی کردن و نفروختن این خدمت مقدّس به بهای ارزان، کوشش در جهت نورانی کردن عقول و پاکسازی نفوس، شناخت مردم و زمان، صبر در تبلیغ از دیگر وظایف اهالی منبر سیدالشهدا(ع) است.

باقری بیدهندی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین آسیب‌های امروز در عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) در حوزه مداحی‌ها جای می گیرد که در این زمینه باید گفت که مداحان باید شرایط خاصی را داشته باشند تا بتوانند از چالش‌هایی که ممکن است در این حوزه به وجود بیاید جلوگیری کنند.

وی افزود: مداحان باید توجه داشته باشند که مداحی وسیله کسب معیشت نیست، باید توجه کنند که از اشعار غنی بهره بگیرند و نغمه‌ها و سبک‌های عزاداری نباید همراه با غنا باشد و همچنین نباید هیچ گونه شباهتی با نغمات و اشعار لهو ولعب داشته باشد، مداحان باید ذکر ارزش‌های دینی و حسینی را هدف مداحی و عزاداری خود قرار دهند و مداحی خود را در جهت دستیابی به این هدف قرار دهند، ذکر فضایل اهل بیت(ع) باید محور مداحی‌ها باشد. همچنین مداحان باید از غلو پرهیز کنند و روضه‌های مکشوفی که باعث آزاده شدن قلوب می‌شود را نخوانند.